Khái quát
Dựa vào đặc điểm của các biến đổi trong bột nhào, ta có thể chia quá trình nướng thành 4 giai đoạn như được thể hiện trên Hình 1.
Hình 1 Các giai đoạn của quá trình nướng
A : nhiệt độ vỏ bánh – B : nhiệt độ ruột bánh
(Nguồn : Mowbray, 1981)
Giai đoạn 1
Bột nhào ở nhiệt độ môi trường được đưa vào lò nướng, nhiệt độ bột tăng dần. Hoạt tính của enzym, nấm men tăng, tốc độ của các phản ứng tạo nở cũng bắt đầu tăng, bọt khí được hình thành và bắt đầu phát triển nên thể tích bánh tăng nhẹ.
Một số điểm đáng lưu ý ở giai đoạn này là: (Hình 2)
- 1 : toàn bộ chất béo rắn nóng chảy, bề mặt bột nhào trở nên bóng mượt,
- 2 : các phân tử hình thành nên mạng gluten có chuyển động nhiệt tăng, mạng gluten dễ bị biến dạng hơn,
- 3 : tinh bột hút nước mạnh, trương nở
Hình 2 Giai đoạn 1
Nhìn chung, trong giai đoạn này chưa có biến đổi nào đáng kể, tính chất bánh chưa thay đổi nhiều.
Giai đoạn 2
Trong giai đoạn này, nhiệt độ tăng cao, nước bốc hơi mạnh, thể tích bánh tăng nhanh. Mặt ngoài bắt đầu có sự polymer hóa do nhiệt độ cao mà hàm lượng nước lại thấp. Lớp vỏ bánh bắt đầu hình thành, ảnh hưởng đến sự truyền nhiệt và truyền chất: lượng nhiệt truyền cho ruột bánh giảm, lượng nước bay hơi từ mặt bánh khó khăn hơn. Do đó vào cuối giai đoạn này, nhiệt độ ruột bánh chỉ tăng chậm.
Các điểm đáng lưu ý ở giai đoạn này là: (Hình 3)
- 4 : hoạt độ của enzym đạt giá trị cực đại, nấm men bắt đầu bị tiêu diệt,
- 5 : tinh bột bị hồ hóa, gluten kết tụ, cấu trúc ruột bánh bắt đầu được định hình, trong khi đó lớp vỏ mỏng, dẻo cũng bắt đầu được tạo ra,
- 6 : enzym bị vô hoạt,
- 7 : ngừng tạo bọt khí,
- 8 : dextrin chuyển vàng.
Hình 3 Giai đoạn 2
Vào cuối giai đoạn này, cấu trúc ruột bánh xem như đã được định hình, trong khi đó chuyển biến của vỏ bánh bắt đầu rõ rệt.
Giai đoạn 3
Trong giai đoạn này, nhiệt độ ruột bánh không tăng nữa, nên ruột bánh ngừng các chuyển biến (ngoại trừ một số loại bánh quy).
Quá trình polymer hóa ở lớp vỏ phát triển, tạo lớp vỏ cứng. Đồng thời phản ứng caramel cũng bắt đầu (điểm 9 trên Hình 4) nên lớp vỏ cứng có màu vàng nâu.
Hình 4 Giai đoạn 3
Giai đoạn 4
Lớp vỏ cứng của bánh tiếp tục phát triển, đến điểm 10 (Hình 5) thì chuyển sang màu nâu xẫm do sự chuyển nâu của dextrin.
Ở nhiệt độ cao thì một số chất hữu cơ bị nhiệt phân, bay hơi, tạo thành mùi đặc trưng của bánh (đặc biệt là khi còn nóng).
Hình 5 Giai đoạn 4